Myślenie skrzydłami

[Sebobon]

Myślenie skrzydłami*
Przy pierwszych oznakach zagrożenia ptak na ogół podrywa się do lotu. Podczas wykonywania setkek krótkich obronnych lotów każdego dnia, ptaki szybko oceniają potencjalne zagrożenie i podejmują decyzję czy kontynuować lot żeby uniknąć realnego niebezpieczeństwa.
Te krótkie loty wymagają umiejętności podejmowania szybkiej i adekwatnej decyzji. Proces ten nazwaliśmy ''myśleniem skrzydłami'' (''thinking on the wing'').*

Parrot University od 20-u lat stara się zbadać istotę tego, co czyni papugę ''papugą''.
Stwierdziliśmy, że cechą numer jeden, która definiuje ''papugę'', jest umiejętność lotu. Lot jest fundamentalny dla papuziego ciała i umysłu.
Nauczenie się dobrze latać jest najbardziej skomplikowanym i najważniejszym zadaniem do zrealizowania. Latające papugi są zdrowsze, bardziej aktywne, lepiej skoordynowane i mają sprawniejszy wzrok. Latanie rozwija inteligencję, pewność siebie, samoocenę i ostatecznie czyni z papugi lepiej zsocjalizowanego towarzysza człowieka.

Czy ptak, od milionów lat stworzony by latać, może być naprawdę fizycznie i psychicznie zdrowy pozbawiony tej możliwości?

Pierwsze przygotowania do lotu zaczynają się już około trzeciego, czwartego tygodnia życia.
Tworzenie się połączeń nerwowych w ośrodku koordynacji ruchowej (w móżdżku) to pierwszy krok w przygotowaniach do lotu. Proces ten zaczyna się, kiedy pisklę spaceruje w gnieździe i kończy w szóstym tygodniu. Każdy nowy typ aktywności fizycznej programuje więcej dodatkowych połączeń nerwowych w móżdżku.
Móżdżek znajdujący się w tylniej dolnej części mózgu zawiaduje koordynacją i zdolnościami motorycznymi niezbędnymi do latania. Sieć połączeń między neuronami w mózgu umożliwia przepływ i odbieranie bodźców z całego ciała.
Zakładając, że nowe doświadczenia i aktywności przykładają się do lepszej koordynacji ruchowej poprzez tworzenie w móżdżku nowych połączeń między neuronami, można wnioskować, że rozwinięcie umiejętności latania doda niesamowitą wręcz ilość tych połączeń.
Młode papugi uczą się łatwiej, kiedy różne zmysły są stymulowane jednocześnie (tzn. wzrok, słuch, smak, dotyk i węch). Najlepszą okazją do nauki jest odczuwanie kombinacji bodźców płynących z różnych zmysłów jednocześnie.
Odczuwanie poprzez zmysły wzroku, słuchu i dotyku nabiera innego wymiaru podczas lotu. Latanie oferuje większą różnorodność sytuacji, które będą wykorzystane do optymalnego rozwoju mentalnego i w rezultacie społecznego.
Mózg papugi rozwija się zgodnie z zaprogramowanym harmonogramem, dostrajanym przez ewolucję od milionów lat. Każdy ze zmysłów, a także zdolności mentalne i fizyczne, rozwijają się w specyficznych okresach i nie w tym samym czasie. Niektóre fazy rozwojowe zachodzą symbiotycznie, tzn. pewne części mózgu żeby się optymalnie rozwinąć potrzebują informacji powstałych w innych regionach.
Dla przykładu wzrok rozwija się, kiedy młode może spacerować i obserwować przedmioty pod różnymi kątami, i z różnych odległości. I na odwrót – koordynacja rozwija się lepiej, gdy analizator wzrokowy dostarcza informacji o odległości i perspektywie. Bez tych symbiotycznych zależności między wzrokiem a koordynacją ruchową, rozwój trójwymiarowego widzenia jest utrudniony.

Dwie bardzo ważne funkcje mózgu potrzebne do lotu to koordynacja ruchowa i wzrok.
Koordynacja i wzrok rozwijają się w różnych regionach mózgu, ale są kluczowe dla optymalnego rozwoju innych jego części i krytycznie ważne dla umiejętności lotu.
Połączenia neuronów odpowiedzalne za koordynację rozwijają się w móżdżku umiejscowionym w tylnej części mózgu w miarę jak młode zaczyna chodzić i próbować wykonywania coraz to bardziej skomplikowanych czynności. Analizator wzrokowy u papug znacznie różni się od naszego i tworzy połączenia praktycznie z każdą inną częścią mózgu.
Postrzeganie młodego ptaka zaraz po wykluciu ogranicza się do mieszaniny rozmazanych cieni, kształtów i ruchu. Młode ma podsatwowy program odbierania promieni świetlnych, ale jego mózg musi się nauczyć jak dystrybutować i interpretować te podstawowe obrazy.
Zdolności ruchowe i widzenie są w pewnym stopniu tak zintegrowane, że trudno je rozdzielić. W trakcie kiedy młode leci w kierunku drzewa, zachodzące zmiany wizualne kojarzone są odpowiednio ze skaracaniem dystansu pomiędzy nim i drzewem.
Wraz z rozwojem umiejętności motorycznych ptak uczy się przewidywać i zwalniać zanim nastąpi uderzenie. Im większa prędkość lotu ptaka, tym szybciej analizator wzrokowy musi pracować – i tym szybciej mózg uczy się przetwarzania nadchodzących informacji – i w efeckcie tym szybciej ptak będzie umiał latać.
Uczenie mózgu przetwarzania informacji szybciej i na wyższym poziomie, rozwija umiejętność szybkiego podejmowania decyzji i unikania błędów we wszystkich obszarach kompetencji umysłowych, fizycznych i społecznych. Ta kombinacja umiejętności jest dla papug o tyle ważna, że są one gatunkiem ofiar i stale muszą być przygotowane na ‘’myślenie skrzydłami’’.


Połączenia rekompensujące
Teraz kiedy rozumiemy, jak ważne jest rozwijanie symbiotycznych połączeń nerwowych, możemy się zastanowić, jak negatywny wpływ na ogólny rozwój osobowości, miałoby zaburzenie tego naturalnego procesu.
W przypadku gdy mózg nie jest zdolny do przetwarzania informacji wystarczająco szybko, tworzy on tzw. połączenia rekompensujące. Połączenia rekompensujące powstają żeby umożliwic podejmowanie szybkiej decyzji w warunkach, gdy występują braki w edukacji i doświadczeniu.
Zasadniczo, jeśli sytuacja wymaga podjęcia szybkiej decyzji, musi zostać uwzględniona kilka różnych rozwiązań na raz. Jednostki wysoce sprawne szybko analizują każdą możliwość i podejmują decyzję na bazie doświadczenia. Jednostki niesprawne używają często połączeń rekompensujących, przeskakując od razu do konkluzji. Dzieje sie tak na ogół z dwóch powodów: ptak próbuje ominąć frustrację lub też mechanizm obronny nie ma czasu na rozpracowanie problemu.
U ptaków słabiej funkcjonujących ''myślenie skrzydłami'' zastąpione jest używaniem połączeń rekompensujących. Jednym z najczęściej spotykanych manewrów zastępczych jest ''najpierw gryź potem pytaj''.

Możemy wyróżnić sześć głównych aspektów, dla których latanie jest tak ważne dla papugi...
Wzrok
Analizator wzrokowy u człowieka w porównaniu do ogólnego rozmiaru naszego mózgu jest bardzo mały. Analizator wzrokowy u papugi jest w porównaniu do rozmiaru jej mózgu ogromny i tworzy połączenia właściwie z każdą inną częścią mózgu. Jako zwierzęta roślinożerne znajdujące się na liście menu licznych drapieżników, papugi muszą być zdolne do reakcji na bodźce wzrokowe znacznie szybciej niż ludzie.
Informacje odbierane przez oczy podróżują dalej łączami nerwowymi do różnych części mózgu jednocześnie. Im więcej tych połączeń jest używanych i wzmacnianych poprzez nabywanie doświadczenia, tym szybsza będzie reakcja na bodźce wzrokowe.
Odpowiednia odpowiedź na bodziec wzrokowy nie powinna trwać dłużej niż parę tysięcznych sekundy, proces ten może być jednak opóźniony, gdy w użycie wchodzą połączenia rekompensujące.
Ptaki ze słabymi zdolnościami wzrokowymi potrzebują więcej czasu na ocenę bodźca i zanim ten proces zdąży sie zakończyć, pojawia się potrzeba reakcji agresywnej. Np. wejście do pokoju nowej osoby albo wyciągnięcie ręki w sronę papugi może sprowokować reakcję typu ''najpierw gryź potem pytaj'', podczas gdy sytuacja ta jest jeszcze przetwarzana w mózgu.
Ptaki nie pozbawione możliwości lotu uczą się jak przetwarzać dane w zrokowe szybciej, jako że rozwijają się u nich nowe i wzmacniają istniejące już połączenia nerwowe, służące do interpretacji tych danych podczas lotu z najwyższą szybkością i w trójwymiarze. Proces uczenia się w ten sposób nie będzie mógł zajść, jeśli ptak nie lata.

Obrona
Podstawowym środkiem obrony u papug to możliwość lotu. W wypadku nawet domniemanego zagrożenia, papuga podrywa się do lotu, by analizować sytuację już z powietrza (''myślenie skrzydłami''). Papugi latają tak swobodnie i chętnie, że w naturze rzadko kiedy czują się przerażone.
Istnieje wyraźna różnica między poczuciem zagrożenia a byciem przerażonym. Na przykładzie człowieka: możemy czuć się zagrożeni stojąc na środku autostrady, ale nie będziemy czuć się przerażeni, mogąc śmiało odejść na pobocze drogi.
W taki sposób papugi odbierają zagrożenie. Mogą z łatwością odlecieć, tak że rzadko kiedy dochodzi do paniki. Fakt że mogą skończyć jako czyjeś danie, czyni je BRADZO przestraszonymi, jeśli nie mają możliwości natychmiastowego uniknięcia niebezpieczeństwa.
Papugi nieloty szybko tracą zdolność wyboru między lotem a walką (a właściwie lotem a gryzieniem).
W przypadku gdy papuga nie będzie miała możliwości oddalenia się od źródła zagrożenia, przejdzie do drugiej linii obrony: GRYZIENIA.
Papugi pozbawione zdolności ucieczki czy nawet dostrzeżenia zagrożenia dostają paranoi i są skłonne do wytworzenia metody obronnej typu ,, najpierw gryź, potem pytaj’’. Ich system obronny działa tak szybko, że jeśli czują się przestraszone to reagują automatycznie i dochodzi do wypadków, że niespodziewanie gryzą swego właściciela. Ostatecznie większość dorosłych ptaków staje się nieprzewidywalna, a ich życie bardzo ograniczone.

Umiejętność latania jest niezbędna do zachowania typu ''oddal się i potem podejdź'', które jest bardzo ważne dla rozwoju piskląt. Sytuacje, gdy przestraszone młode nie będzie mogło oddalić się od źródła zagrożenia, niczego nie nauczą poza strachem.

Bezpieczeństwo
Żadne z młodych papug, które na wolności wyskakuje z gniazda, nie umie jeszcze latać. Młode ptaki lecą w stronę drzewa i kiedy nie udaje im się zlądować na gałęzi, kończą w krzakach albo i gorzej.
Na Parrot University obserwowaliśmy tysiące młodych ptaków uczących się latać w ten sam sposób.
Doświadczjąc tych prawie że tragedii rosnące młode wyostrza swoje zmysły, tak że instynktownie unika tego typu niepezpiecznych sytacji w przyszłośći.
Niedojrzały ptak, który pozna ograniczenia własnego ciała i nauczy się trzymać z dala od kłopotów, będzie bardziej pewny siebie i jako dorosły z łatwością wpasuje się w nowe ludzko-ptasie stado.
''Ptak nie latający to ptak bezpieczny'' – taką radę można usłyszeć od mniej doświadczonych behawiorystów. Nasze ponad dwudziestoletnie doświadczenie pracy z ponad 4 500 latającymi papugami na Parrot University dowodzi, że nieloty są zagrożone w znacznie większym stopniu, jako że nie mają one możliwości uniknięcia niebezpieczeństwa.
Nie tylko że nie są one w stanie uniknąć wypadku, rzadko kiedy są świadome potencjalnego zagrożenia z racji ograniczonego doświadczenia życiowego.

Oto parę najczęściej spotykanych argumentów za podcinaniem skrzydeł:

Ptak może wlecieć na kuchenkę albo do garnka z wrzącą wodą.
Ptaki potrafią się uczyć, gdzie jest niebezpieczeństwo, szybciej od nas. Ptaka, który od zawsze latał, można nauczyć w niespełna parę minut, że kuchenka jest niebezpieczna. Jeżeli przypadkowo poleci w stronę kuchenki, może on jak helikopter zawisnąć w powietrzu i kontynuowac lot w innym kierunku. Ptaki, które miały podcięte skrzydła i potem nauczyły się latać, słabo kontrolują, na którym palniku wylądują.

W domu gdzie jest więcej ptaków jeden z nich może wylądować na klatce drugiego i wdać się w bójkę.
W naturalnych warunkach ptaki rzadko kiedy wdają się w walkę. Przy piewrszej myśli o zagrożeniu jeden z ptaków wycofuje się i odlatuje. Ptak z podciętymi lotkami, który przez przypadek zlądował na nieswojej klatce, często padnie ofiarą ataku, jako że żadna ze stron nie ma możliwości wycofania się. Bardzo łatwo uczy się ptaki, jak żyć w zgodzie i respektować przestrzeń innych w grupie, w przypadku kiedy umieją one latać.

Ptak może zlecieć na ziemię i ktoś może go zdeptać lub zaatakuje go pies.
W wypadku gdy ptak znajdzie się na ziemi, może on z łatwością wrócić w bezpieczne miejsce. Z kolei na nieloty trzeba bardzo uważać, gdyż potrafią się tylko przemieszczać na piechotę i często spadają z drążka. Nieloty często padają ofiarą przydeptań bądź spotkań z psią czy kocią łapą.

Papugę z podciętymi skrzydłami łatwiej jest kontrolować.
Ten argument ma w sobie trochę racji. Jeżeli ptak nie był odpowiednio wytrenowany za młodu i wyrósł na niespokojnego, podcięcie lotek może ograniczyć jego zachowania typu ‘’odwrót i ponowne podejście’’. Weliminuje to opcję odwrotu i w rezultacie doprowadzi do powstania uzależnienia od opiekuna.

Papugi nieloty są stale wstawione na sytuacje, kiedy czują się zagrożone i pozbawione kontroli. U papug pozbawionych kontroli nad własnym życiem, często pojawiają się zachowania paranoidalne, schizofreniczne. Takie osobniki nie potrafią nikomu zaufać, nazywa się je potem ''ptakami jednego pana''.

Ptaków nie da się nauczyć jak nie wlatywać w szyby i na ściany.
Wszystkie młode ptaki i także dzieci wchodzą / wlatują na ściany i okna, ale nie zawsze tak będzie. Młode umiejące latać uczą się bardzo szybko.
Lotki przycięte w młodym wieku odrastają i ptak odzyskuje możliwość lotu. Ptaki te pozbawione są jednak doświadczenia i wlatują w szyby albo rozbijają się na ziemi.
Te niepełnosprawne ptaki nie są zdolne do myślenia skrzydłem i ugruntowują mit, że papugi są zbyt głupie by latać po domu. W odpowiedzi podcina się lotki jeszcze krócej, co tylko pogarsza problem.

Ruch
Papuga lecąc parę minut ćwiczy więcej niż nielot aktywny przez cały dzień. Podczas gdy zdrowa dzika papuga nie dostaje zadyszki nawet po długim dystansie, rzadko który domowy pupil potrafi przelecieć szerokość pokoju albo potrzepotać energicznie skrzydłami bez następującej potem zadyszki. Wszyscy wiemy jakie korzyści dla zdrowia psychofizycznego niesie ze sobą gimnastyka. Jeżeli papuga jest zdrowa, nie ma problemu z koncentracją, uczy się szybciej, łatwiej się ją trenuje i prawdopodobnie będzie dłużej żyć.
Młoda papuga musi otrzymać maximum korzyści płynącej z ćwiczenia żeby jej mózg mógł wytworzyć biliony połączeń między neuronami i zrealizować swój potencjał IQ, a ptak stał się wysoce sprawnym dorosłym.

Pewność siebie i zdolności społeczne
Wysoki poziom pewności siebie i samopostrzegania to cechy dobrze wyszkolonego, nieustraszonego osobnika. Osobniki pewne siebie prezentują właściwą mowę ciała i odczytują ją w sposób właściwy, stąd łatwo przystosowują się do życia w stadzie czy towarzystwa ludzi. Aspołeczny ptak z paranoją nie będzie w stanie osiągnąć podstawowych zdolności potrzebnych do życia w grupie.

Inteligencja
Każda papuga rodzi się z potencjałem inteligencji uwarunkowanym genetycznie. Osiąnięcie maximum potencjalnego IQ wymaga dostarczenia niezbędnych stymulantów zewnętrznych podczas każdej z faz rozwojowych.
Mózg łatwo się adaptuje i ma zdolność rekompensowania brakujących doświadczeń. Jednakże papuga nielot może stracić nawet 50 % doświadczeń mentalno fizycznych niezbędnych do właściwego rozwoju. Na dzień dzisiejszy nie ma sposobu żeby oszacować jak wielkie są to straty. Braki w potencjalnej inteligencji mogą być rzędu 10 – 20 %.

Wnioski
Papugi nieloty tracą mnóstwo doświadczeń życiowych, jakimi cieszą się ich lotni pobratymcy. Na najbardziej podstawowym poziomie, możliwość latania to czynnik niezbędny do prawidłowego rozwoju papugi.
Proces uczenia się trwa przez całe życie. 90% połączeń nerwowych będących w użytku u dorosłego ptaka, zostaje zaprogramowana w ciągu pierwszych sześciu do ośmiu miesięcy życia. Pozostałe 10% rozwija się w okresie dorastania, kiedy papuga uczy się jak używać nabytych dotąd informacji.
Idąc dalej zgodnie z tą zasadą, możemy zauważyć, że młode, które do okresu dorastania zrealizowało 80% swojego potencjału możliwych połączeń nerwowych, jako dorosłe będzie dysponować góra 88 procentami. Deficyt w IQ wynosi ponad 10%.
Podcinanie lotek nie może być akceptowane jako substytut nakładu czasu, który powinien być zainwestowany w trening papugi, by wychować ją na dobrze zachowującego się, rozsądnego dorosłego osobnika. Większość właścicieli papug uważa je za bardziej inteligentne niż pies, przecież nie spotykamy psów z amputowanymi łapami po to, by nie wpadały w tarapaty lub by narzucić im swą wolę.
Myślenie w locie to najbardziej skomplikowana aktywność jakiej papuga może się podjąć. Udowadniając, że lot optymalizuje symbiotyczny rozwój każdej z części mózgu, żaden z regionów mózgu papugi nie będzie w stanie zrealizowania swojego potencjału, bez osiągnięcia umiejętności wysoce dostrojonego lotu.

Rozgłaszajcie ideę niepodcinania lotek i pomóżcie każdej papudze rozwijać się i korzystać z życia, tak jak chciała tego natura.

Uwaga: Autor nie promuje ''wolnych lotów'' w terenie. Każdy jeden pupil powinien być przyzwyczajany do szelek, tak żeby mógł bezpiecznie wyjść na dwór razem z tobą.

Artykuł został przetłumaczony i zamieszczony na naszym forum za zgodą autora Steve’a Hartmana. Tekst pochodzi ze strony www. theparrotuniversity.com.
Bezpośredni link: http://theparrotuniversity.com/flight.php

* ''Thinking on the wing'' to gra słów, parafraza idiomu ''to think on one’s feet'' dosłownie ''mysleć na nogach'', co znaczy ''szybko podejmować właściwą decyzję'' tyle że obrazowo odnosi się do ptaków. Nie mam lepszego pomysłu na przetłumaczenie tego niż ''myśleć skrzydłami''. Poddaję się albo nigdy tego nie wrzucę, może macie jakieś sugestie?

[Forrest]

Bardzo przydatny artykuł. Kiedyś zastanawiałam się nad podcinaniem lotek, ale teraz już wiem, że nie można sobie na to pozwalać, to tak jak podcięcie człowiekowi nóg (no, może z wyjątkiem tego, że człowiekowi nogi nie odrastają ;) ). Dziękuję za przetłumaczenie i mam nadzieję, że większość osób po przeczytaniu go przejrzy na oczy jak ja. Nadal jednak mam wątpliwości co do szelek, 50% osób które spotykam w internecie jest "za", 50% przeciw...

[Sebobon]

Hej Forrest,

I jak się te szelki sprawdzają?
Forrest with harness / Forrest w szelkach